Ingurunea

Otsagabia, Anduña eta Zatoia ibaien artean kokatzen da.

Herrian harrizturiko karrika estuak eta etxe armarridunak nabarmentzen dira.

Europako pagadi-izeidirik oihan handienetariko bat, Irati, 24 kilometrotara dago.

Herritarrek zenbait tradizio eta festa mantendu dituzte: “Muskildako dantzariak”, “Olentzero”, “Orhipean”…

Iratiko oihana Europako bigarren pagadi-izeidirik zabalena da eta Orhi, mendebaldeko Pirinioetako lehenengo 2.000.

Iratik, mendi-bide eta bazter ederrak eskeintzen dizkie bisitariei: ibilbide interpretatiboak, mendi-ibiliak edo mountain bike zirkuitoak egin ahal izateko. Leku zoragarriak badira ere Irabiako urtegia, “Kubo” urjauzia edo baseliza, besteak beste.

Muskilda XII. mendeko baseliza erromanikoa da.

Autoz joateko aukera dago baina zoragarria da mendiko bidetik bertara oinez iristea.

Bertatik Nafarroako Pirinioetako gailurrak bikaitasun osoan ikus daitezke.

Urtero, irailaren 8-an, Muskildako dantzariek ama birjinari haien aintzinako dantzak eskeintzen dizkiote.

Abodi mendizerran eta Orhi mendiaren makalean dagoen ipar eski-estazioak 20 kilometro ditu eskia, erraketak edota mendi-ibiliak bezalako kirolak praktikatzeko.

Zaraitzuko Ibaxa Nafarroako Iparraldean kokaturik dagoen ibaxa piriniotar bat da. Bertatik izen bereko ibaia igarotzen da, baita Iratiko ibaia ere iparraldeko aldean.

Arkitektura zainduko 15 herri txikik osatzen dute ibaxa eta bere herriak bisitatzea eta biztanleekin hitz egitea aukera bikaina da.

Hemen, Nafarroako Pirinioek garaiera altuenak lortzen dute.

Bere 7 herriek mendi arkitektura mantentzen dute, harria eta egurra nabarmenduz.

Zenbait tradizio osapatzen dira: hiru behien zerga, almadiak edo trashumantzia. Erronkariko ardi-gazta, ospe handikoa da.

Belagua ibaxa Nafarroako ibar glaziar bakarra da eta gailur harroek inguraturiko lautada zabal gisa dago eraturik.

Larra, paraje karstikoa da eta haitzuloak eta arroken artean ateratzen diren mendi pinuak miresgarriak dira.

Inguruan, Neolito garaiko trikuharri asko topa daitezke.

Ibar honetako 9 herriz osaturik dago, eta gehienek, Nafarroako Pirinioetako antzinako garaiak kontserbatu dituzte.

Betidanik bertako biztanleak abeltzaintzan aritu dira, nahiz eta gaur egun inguruko ekonomian indarra galdu duen. Zenbait tradizio mantentzen dira, nola ez, ardi gaztaren elaborazioa.

Hemen, Nafarroan hoberen mantendu diren trikuharriak ikusi daitezke.

Tradizioak hemen kokatzen du Orreagako Gudua. Ibañetako mendatearen haitzartean baskoien erasoaren ondorioz, Karlomagnok sekulako porrota jasan zuen.

Kokapen estrategikoari esker, laister Donejakue Bidearen abiapuntutzat hartu zen eta erromesentzako ospitale bat eraiki zen, geroago, Orreagako kolegiata bihurtuko zena.

Zaraitzu ibaiak kareharriaren erosioaren bidez eraturiko haitzebakia da, 6 kilometro luze da eta ia 400 metrotako sakonera du puntu batzuetan.

Erreserba natural honetan, putre kolonia handia kokaturik dago.

Errepidean bertan dagoen behatokitik, arroilaren zati bat ikusi daiteke.

Ipararraldeko Larrau herritik abiatzen den mendi ibilbidetik, zubi zintzilikari eder honetara iristen da.

Zubiak 50 metroko luzera eta 200 metroko altuera dauka.

Bidea 2,5 kioometrokoa da eta oso gomendagarria da goiz batean egiteko.

Kakuetako arroila Santa Grazin, Zuberoan, dagoen haitzartea da, inguruko toki ikusgarrienetarikoa Holtzartekoekin batera.

4,5 kilometroko ibilbidea haitzulo, harpe eta ur-jauziz beterik dago.

Parking-a eskeintzen dute ibilgailuak bertan uzteko.